ผมเองก็เป็นคนหนึ่งที่ทำงานติดตั้งระบบเสียงทั้งในและนอกสถานที่โดยอยู่เบื้องหลังมาโดยตลอดทำงานตากเหงื่อต่างน้ำมาก็บ่อยๆ ทั้งสนุกและเบื่อๆอยากๆก็บ่อยอีกเช่นกัน บทความนี้ผมเลยเอาทั้งประสบการณ์ที่เคยเกิดขึ้นส่วนตัวและได้รับฟังมาจากพี่ๆในวงการคนทำงานกลางแจ้งมาแถลงไขเพื่อให้คุณผู้อ่านได้เห็นการทำงานของคนเบื้องหลังว่ามีความดิบอย่างไรบางในคราวนี้จริงๆมันเป็นเรื่องค่อนข้างเครียดนะครับ ถ้าได้มาเกิดสถานการณ์แบบนี้ตอนเรากำลังทำงานอยู่พอดิบพอดีล่ะก็.. เอาล่ะ  ขึ้นชื่อว่าคนทำงานLive sound (Live Sound Engineer) หรือ วิศวกรรมกรเสียงนะครับ

วิศว-กรรมกร เสียง

ส่วนใหญ่ถ้าเป็นเครื่องเช่าระดับเล็กๆจนถึงระดับกลาง คนรับหน้าที่ดูแลเครื่อง(เรียกว่า ซาวด์เอ็นจิเนียร์ ก็แล้วกัน) มันก็ต้องทำได้ทุกอย่าง ตั้งแต่ รับงานจากลูกค้า ประชุมงาน ขับรถ โหลดของ คุมลูกน้อง จั๊มพ์เมนไฟ (ถ้าให้ลูกน้องไปทำเผื่อมันต่อผิด งานล่ม) ไวริ่งสาย(การเดินสายสัญญาณ) และออนบอร์ด(การมิกซ์เสียง) ลูกน้องสบายสุดเพราะมีหน้าที่แบกลำโพงอย่างเดียว ผ่าสิ!

บทสรุปสุดท้ายงานออกมาดีหรือไม่ดี ซาวด์เอ็นจิเนียร์ก็ต้องก้มหน้าก้มตายอมรับแต่เพียงผู้เดียว ไมค์หอน เสียงฮัม เสียงจี่ นักร้องร้องเบา คนเค้าก็หันมาด่าไอ้คนที่ยืนบิดปุ่มเยอะๆบนคอนโทรลบอร์ดกันทั้งนั้นแหละครับ นี่ขนาดไอ้ลูกน้องคนสนิทที่เป็นผู้ช่วย เวลาลูกค้าด่ามันยังโบ้ยมาให้ลูกพี่ซาวด์เอ็นจิเนียร์มันเลย น่าสงสารจริงๆ

ถ้าลูกค้าพอใจ อย่างมากก็เอ่ยปากขอบใจ ขอบใจนะ ขอบใจ งานนี้เยี่ยมๆๆ หรือไม่ก็ซื้อน้ำมาเลี้ยงกระป๋อง14บาท แล้วเซ็นรับงาน รอจ่ายสตางค์ อีก45วันข้างหน้า

คนทำงานกลางแจ้งมักจะเจอสถานการณ์อะไรที่ไม่ได้คาดคิดมาก่อนเสมอๆ จากอารมณ์อันบรรเจิดเฉิดฉายผิดมนุษย์มนาของนายงานเจ้าของเงิน เช่น เอาลำโพงPAไปซ่อนไว้หลังโพเดียมบ้างหรือเอาไปไว้ข้างเวทีด้านหลังบ้าง ด้วยเพราะหน้าตาลำโพงมันดำทะมึนไม่เข้ากับธีมงานหรือลักษณะความสวยงามของงาน ที่ต้องดูสดใสไฮโซ แต่หารู้ไม่ว่า การวางลำโพงแบบนี้มันฆ่าตัวตายชัดๆ เพราะมันอยู่หลังไมโครโฟน แบบนี้เราเรียกว่า วางลำโพงเรียกหมามาทั้งฝูงครับท่าน

นอกจากวางลำโพงแบบเรียกหมาทั้งฝูงแล้ว โอ้แม่เจ้า เวลาท่านประธานขึ้นมากล่าวเปิดงาน พูดเบาอย่างกับกระซิบให้หอยโข่งฟัง ทั้งที่ซ้อมมาแล้วก่อนโชว์ แต่ดันซ้อมกับแบ็คสเตจ(ทีมงาน)ที่พูดดัง เอาเข้าจริงๆประธานพูดเบามากๆ อยากเอาหัวโขกมิกเซอร์ตายไปเลย  ออร์กาไนเซอร์ก็ตะคอกอยู่นั่นแหละว่า ขึ้นอีกๆ ถ้าตะโกนตอบกลับไปได้ก็คงตะโกนกลับไปแล้วว่า “ดันไม่ได้อีกแล้ว มันหอนโว๊ยๆๆๆๆๆ”แต่ความจริงพูดได้แค่คำว่า “ครับ ได้ครับ” สโลแกนครับได้ครับนี่ มันเหมือนกับบริษัท Rigging เจ้าหนึ่งของบ้านเราเลยนะ(เอิ๊กๆๆๆๆก๊ากๆๆๆๆ ขำอ่ะ) สงสัยเจ้าของบริษัทนี้เขาคงเคยเจอแบบนี้มาเหมือนกัน หึๆๆ

นี่ยังไม่จบนะ ยังมีไอ้พวกประเภทประชุมงานกันมากันหลายรอบดิบดีแล้ว ตกลงโอเคแล้ว พร้อมที่จะเริ่มงาน พอถึงเวลางานเอาเข้าจริงดันมาหักคอเปลี่ยนแปลงกันหน้างานก็เจอมาเยอะครับ พอเราหน้างอหน่อยก็จะเริ่มค่อนแคะแล้วว่า อะไรกันแค่นี้ทำไม่ได้เหรอ “ได้ครับได้”ทั้งที่ในใจอยากจะขนของกลับออฟฟิศให้รู้แล้วรู้รอดไปแล้ว แต่กลัวเฮียและซ้อเจ้าของเครื่องด่า ยิ่งเจ้านี้เป็นลูกค้าประจำอยู่ด้วย ต้องบริการดีๆ

ส่วนใหญ่ลูกค้ามักแกล้งโง่หรือไม่รู้หรือโง่จริงๆ โดยไม่เข้าใจหรือไงว่า คนทำงานเสียงต้องวางแผน คำนวณสายลำโพง สายเมนไฟ สายสัญญาณ คุณมาเปลี่ยนแปลงหน้างานก็เหมือนกับเพิ่มงานให้อีกเท่าตัว แหมเล่ามาแล้วคันคะเยอปากอยากเดินไปฉะตัวต่อตัวกับ ลูกค้าหน้าใสๆที่ยืนกรีดกรายชี้นิ้วสั่งย้ายลำโพงอยู่โน่น แต่ก็พูดได้แค่คำว่า “เป็นตำแหน่งที่ดูดีมากเลยครับที่คุณพี่ให้ผมวางตรงนั้น” เพราะบอกพี่เขาทุกงาน พี่เขาก็ไม่สน เอาสวยเข้าไว้  หึๆๆแล้วเราจะไปเรียนการคำนวณ inverse square law ，half space quarter space มาแปะฝาบ้านทำเท่ทำไมหว่า

เพราะที่ทำอยู่นี่มันกฎของกู  หลักของกูทั้งนั้น เฮ้อ.

18 กฏแห่งความเกลียด(ที่มักเจออยู่เสมอ)

วันนี้ผมจะมารวบรวมสิ่งที่ซาวด์เอ็นจิเนียร์ จริงๆ(หรือซาวด์เอ็นจิเนียร์ที่ชอบพิมพ์ตำแหน่ง ลงนามบัตรเท่ๆ)เกลียดแสนเกลียด เกี่ยวกับการทำงาน  รวบรวมกันมาจากทั่วโลกแหละครับ ทั้งไทย ทั้งเทศ ประสบการณ์ตรงด้วย เหมือนกันหมด

1.เกลียดงานที่โหลดของยากๆ

คำว่าโหลดหมายถึงการขนของนะครับ การขนย้ายของเครื่องมือเพื่อเตรียมเข้างานมักจะพบบ่อยๆว่า ในบางสถานที่เส้นทางขนของมันไม่ต่างไปจากการเขนครกขึ้นผู้เขาเลยนะครับท่าน เช่น ลงบันได ไปต่อลิฟต์ ขึ้นบันได ยกข้ามพื้นหินอ่อน ทางแคบๆชันๆ ทางเดินห้ามเหยียบหญ้าแต่หญ้าเต็มไปหมด ไม่รู้ทำไมชอบไปจัดกันจังสถานที่แบบนั้น อย่าให้บอกเลยครับว่าที่ไหนบ้างอย่างเช่นหอประชุมแห่งหนึ่งย่านฝั่งธนฯ โรงแรมอีกหลายแห่ง

2.เกลียดที่ต้องเข้าเซ็ตงานเที่ยงคืน

งานแบบนี้โหดสุดๆเพราะมีอะไรต่ออะไรต่อมิอะไรมากมายที่ต้อ

งให้เสร็จทันตอนตี4แล้ว ตี5ลูกค้ามาซ้อม 6โมง รันธรู 8โมงเช้าโชว์  โอว ซาวด์เอ็นจิเนียร์ เหมือนซุปเปอร์แมนเลย ไม่ต้องนอน ทำงานถึง 6โมงเย็น (เซ็ท โชว์ เก็บ ๆๆ:ท่องเอาไว้เป็นไตรสรณะ) ถึงออฟฟิศ เที่ยงคืน รอรถติดเวลาอีก มีลูกบอกลูกมีหลานบอกหลานเลย อย่าได้ไปเป็นเลยซาวด์เอ็นจิเนียร์เสียงงานระบบเสียงกลางแจ้งเลย

3.เกลียดลูกค้าที่จะเอาของเพิ่ม

ตอนประชุมก็คุยกันแล้วว่าต้องมีโน่นมีนี่เอาจนครบหมดเรียบร้อยปิดร้านแล้ว พอถึงวันงานมีอาการงอกเงยเกิดขึ้น ไหนว่าไลน์ทั้งหมดมีแค่32 channelไง  นี่มันมาจากไหนอีกรวม40channelและมักจะการเปลี่ยนแปลงลักษณะไมโครโฟนอีก เช่น เพิ่มคลิปไมค์ ไม่เอาแฮนด์เฮลด์ เห็นรายการทีวีมันทำแล้วออกมาดี พระเจ้านี่มันงานPA. ลมสนั่นหวั่นไหวเลย คุณเล่นคลิปไมค์กับงานกลางแจ้ง ซาวด์เอ็นจิเนียร์ปรับกันขี้แตกตายไปเลย เสียงลมอย่างเดียวก็ตัดย่านความถี่จนเสียงจริงแทบไม่มีความสมจริงไปแล้ว พอปรับได้ที่ดันมาบอกเสียงไม่ค่อยมีเสียงทุ้มเลย เอ๋าก็จะมีได้ไงในเมื่อลมมันแรงครับพี่ ขืนปล่อยไปไม่ตัดเสียงพรึบทั้งโชว์ก็โดนโวยอีก ตายทั้งขึ้นทั้งร่อง ด้วยไอเดียบรรเจิดของคุณๆท่านๆนั่นเอง

4.เกลียดคนทำไลติ้ง 

ตอนกำลังวางลำโพงเดินสาย ชอบดิมไฟ ไลติ้งก็คงเกลียดเสียงเหมือนกัน ตอนsound check หนวกหู ข้อนี้เรียกว่า เฮฮาประสาคนทำงาน เอิ๊กๆๆๆ แบบว่า สามัคคีชุลมุน

5.เกลียดการวางลำโพงในตำแหน่งโง่ๆ

ที่บรรดาผู้บรรเจิดเฉิดฉายทางไอเดีย บัญชาการมา ไม่ได้มันต้องวางแบบนี้ วางแบบเดิมมันบังฉาก กรรม..ของคนทำงาน คิดว่าเท่ห์ของคนคิดแต่หารู้ไม่ว่า ความซวยกำลังมาเยือนในไม่ช้าทั้งคนทำงานและคนคิด จบ

6.เกลียดที่เอาคอนโทรลเสียงไปหลบอยู่ในหลืบ

ไม่รู้เป็นโรคอะไร สำหรับเจ้าของงานที่นอกจากจะเกลียดลำโพงที่ชอบให้เอาไปซ่อนแล้ว ยังไม่เว้นแม้กระทั่งตำแหน่งการวางมิกเซอร์ที่มักจะโดนให้ไปอยู่ในซอกหลืบเหมือนกัน และมักเป็นตำแหน่งที่ฟังเสียงเสียงก็ยาก แต่งเสียงก็ยาก สาระพัดความยากรออยู่

7.เกลียดการย้ายลำโพงก่อนโชว์ 2นาที

ใครเจอแบบนี้เข้าก็ไม่รู้ว่าพูดว่ายังไงดี คงได้แต่คิดในใจพร้อมทั้งจิตนาการคำพูดเหล่านี้ว่า ^%^$%^&*%!@@#(&*^%$ ใช่ปล่าว

8.เกลียดการมิกซ์ มอนิเตอร์ให้นักดนตรีบนเวที

โดยที่ไม่มีมอนิเตอร์มิกเซอร์ เกลียดจริงๆ ยิ่งงานไหนที่ทำแบบรีบๆ ไม่มีซาวด์เช็คนะ มองดูสีหน้านักดนตรีเหมือนกำลังเล่นอยู่ในนรกเลย แต่ละคนชี้ไม้ชี้มือจะเอาของตัวเองดังขึ้นเบาลง  เสียงแหลมไป ทุ้มไปวุ่นวายไปหมด รู้ยังงี้ทำไมไม่เผื่อเวลาให้ซาวด์เช็คบ้าง (ด่า ออร์กาไนเซอร์)

9.เกลียดซาวด์เอ็นจิเนียร์มักง่าย

หลังงานเลิกไม่ยอม ซีโร่ เอาท์ปุ่มทั้งหลายแหล่ให้กลับมาอยู่ตำแหน่งเดิม และเศษเทปที่ติดเหนียวเกรอะบนแถบแชนแนล รู้แหละว่ารีบกลับและต้องไปงานต่อ แต่ก็เกลียดอยู่ดี

10.เกลียดที่ใครก็ไม่รู้มาถามตอนกำลังยุ่งๆ

ไอ้น้องปุ่มเยอะๆพวกนี้บนบอร์ดเอาไว้ใช้ทำอะไรบ้าง กำลังทำงานหัวยุ่งๆอยู่ดันมาถามคำถามร้อยแปดอยู่ได้ ผลลืมเปิดไมค์ โดนด่าอีก ซวยจริงๆ

11.เกลียดที่พวกไม่ดูตาม้าตาเรือ

มาถาม “พี่เป็นDJใช่ไหม?” พี่มีแผ่นเพลงไม๊ พี่ช่วยเปิดเพลงช่วงนี้ ช่วงโน่น ให้หน่อย

12เกลียดคำพูดที่ลูกค้าเหน็บ

คำพูดยอดนิยม “เสียงดังตังค์มา เหรอ”  “งานนี้ไม่จ่ายตังค์”

13.เกลียดคนที่ตะโกนมาจากหน้าลำโพง

“เสียงดังจังโว๊ย หนวกหู...” ความผิดใครหว่า

14.เกลียดคนรู้มาก(คนฟังที่มาร่วมงาน)

“พี่ๆเอา8kHzลงหน่อยเสียงมันบาดหู 3.15kHz ขึ้นนิดนึง” มามิกซ์เองเลยไอ้หนู

15.เกลียดพวกทำระบบทั้งหลาย

ที่จะกรูกันเข้ามาช่วยมิกซ์ อาชีพหลักของมันคือแพทช์แอมป์อยู่หลังเวที ทางใครทางมันเพื่อน

16.เกลียดประโยคที่ต้องบอกกับลูกค้าว่า

“เมื่อวานยังใช้ได้อยู่เลย”

17.เกลียดที่ช่วงไฮไลต์ของงาน

ประธานกำลังจะขึ้นกล่าว เพลงประกอบเปิดตัวดังขึ้น  ไมค์ไวร์เลสดันถูกเบียดจากไหนก็ไม่รู้ดื้อๆ ทำให้เสียงประธานขาดๆหายๆ ความซวยกำลังมาเยือน อีกซักพักเสียงบ่นด่าจะดังกว่าเสียงลำโพงเสียอีก

18.เกลียดที่เบรกเกอร์เฉพาะของเสียงตัดขึ้นมาดื้อๆ

ช่วงพีคของงานโชว์ ไลติ้งกำลังสาดดี ภาพกำลังได้อารมณ์ แต่เสียงดันมาตัด ซะนี่ (วิ่งวุ่นกันทั้งงาน)อยากตายจริงๆ

เห็นไหมครับว่านี่เป็นแค่เบาะๆที่หน้าที่อันทรงเกียรติในฐานะซาวด์เอ็นจิเนียร์ต้องรับผิดชอบ โดยยึดถือคติตามนี้ได้เลยว่า

• งานไลฟ์ไม่มีสิทธิ์เอาใหม่
• ไม่มีเทคสอง
• ไม่มีคัต
• ไม่มีมานั่งเจาะ ตัดแปะ
• มีแต่ โชว์แล้วโชว์เลย
• มีแต่ซวยแล้วซวยเลย

สำหรับผู้ที่สนใจและจะก้าวเข้ามาทำงานด้านนี้ ต้องอาศัยความอดทน รักในอาชีพนี้

ซึ่งจริงๆรายได้ก็ไม่ถือว่ามากมายอะไร นอนใต้เวทีมากกว่านอนบ้าน กอดมิกเซอร์มากกว่ากอดภรรยาอีก ในวังวนของคนทำงานด้านนี้ ผมอดเป็นห่วงไม่ได้เรื่องสวัสดิการ เรื่องเบี้ยเลี้ยง เรื่องสุขภาพ ไม่ว่าการเจ็บป่วยจากการปีนป่าย เจ็บป่วยจากเรื่องฟืนไฟ ถ้าเจ้าของกิจการไม่ละเลยจนเกินไป ใครๆก็อยากจะทุ่มเทให้สุดใจขาดดิ้น