จากที่ได้ไปบรรยายและมีโอกาสได้พูดคุยกับผู้บริหารของหน่วยงานทรัพยากรมนุษย์
และฝ่ายพัฒนาบุคลากร หรือฝ่ายฝึกอบรมแล้ว มีคำถามถึงว่า
หัวหน้าควรได้รับการฝึกอบรม หรือเรียนรู้เรื่องใดบ้าง
จากประสบการณ์ และการได้รับทราบข้อมูลจากผู้รู้ต่างๆ
มาประมวลเข้าด้วยกันแล้ว ขอเสนอ 9 เรื่องหลักที่หัวหน้าควรรู้เพื่อการทำงานที่ดี
และเป็นหัวหน้าที่ดีในอุตสาหกรรมต่างๆ ดังนี้คือ
1. ภาวะผู้นำตามสถานการณ์ (Situational
Leadership)
เป็นหลักสูตรพื้นฐานด้านการพัฒนาภาวะผู้นำที่อยากให้หัวหน้าทุกคนได้เรียน
เพราะเน้นให้ผู้นำมีความยืดหยุ่นในสไตล์การบริหาร
ให้เหมาะสมกับระดับความพร้อมในการทำงานของลูกน้อง
เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงาน และเสริมสร้างความรู้สึกผูกพัน (Engagement)
ให้มากขึ้น เหมือนเป็นการยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว คือได้ทั้งผลงาน
และได้ทั้งความรู้สึก
อีกทั้งยังเป็นการแนะนำให้ผู้นำได้รู้จักตนเองและรู้จักลูกน้อง
รู้จักว่าตนเองนั้นมีจุดแข็งด้านใด และจุดอ่อนด้านใดเพื่อการพัฒนาและคงไว้
ส่วนการรู้จักลูกน้อง
คือการรู้ถึงความถนัดความโดดเด่นของลูกน้องเพื่อการมอบหมายงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและพัฒนาลูกน้องได้ถูกจุด
นอกจากนั้น
หลักสูตรนี้ยังสอนถึงความแตกต่างของพระเดช (Position Power) กับพระคุณ
(Personal Power) รวมทั้งแนวทางในการทำให้อำนาจเหล่านั้นเพิ่มขึ้นอีกด้วย
2.การบริหารจัดการและการพัฒนาด้านอารมณ์ (Emotional Quotient)
ความสำเร็จของการบริหารจัดการที่ดี ไม่ใช่แค่หัวหน้าต้องมี IQ ในระดับที่เหมาะสมเท่านั้น หากแต่จำเป็นต้องมี EQ ที่ดีด้วย เรื่องนี้มักอธิบาย 4
ขั้นตอนในการบริหารจัดการอารมณ์ให้มีประสิทธิภาพ ได้แก่
การรู้จักตนเองว่าเป็นคนเจ้าอารมณ์หรือไม่ (Self Awareness) ความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของตนเอง
(Self Management) ความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของผู้อื่น (Social
Awareness) และความสามารถในการรับมือกับอารมณ์ของผู้อื่น (Social
Management) และเทคนิคกับ ทักษะต่าง ๆ ที่จะช่วยให้รับมือกับขั้นตอนทั้ง 4 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. ทักษะการสื่อสาร(Effective Commu nication)
เมื่อตำแหน่งและหน้าที่ความรับผิดชอบสูงขึ้น
ความสามารถในการสื่อสารก็ยิ่งมีความสำคัญ และจำเป็นมากขึ้น หัวหน้าหลายคนเก่งในเรื่องการทำงาน
แต่สื่อสารไม่เป็น ทำให้ขาดความน่าเชื่อถือไปอย่างน่าเสียดาย
หลักสูตรการสื่อสารส่วนใหญ่สอนให้คน "พูด" เป็น และเข้าใจส่วนที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารที่ดีซึ่งต้องรวมถึงอวัจนะภาษา
อย่างเช่น สีหน้าท่าทาง บุคลิกการแต่งตัว รวมถึงเสื้อผ้าหน้าผมด้วย
หัวหน้าหลายคนมีภาพลักษณ์ดูไม่สมฐานะ จริงอยู่แม้ดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อย
แต่อย่าลืมว่าคนอื่นตัดสินเราภายใน 7 วินาทีที่แรกเห็น
นอกจากนั้น การสื่อสารที่ดียังหมายรวมถึงการฟังอย่างมีประสิทธิภาพและการตั้งคำถามที่เฉียบคมแต่นุ่มนวลด้วย
4. ความรู้เกี่ยวกับบัญชีการเงินสำหรับหัวหน้าที่ไม่ได้ทำงานด้านนี้โดยตรง
(Finance and Accounting for Non-Financial Manager)
เมื่อตำแหน่งสูงขึ้น
งานที่ต้องรับผิดชอบย่อมมีความหลากหลายมากขึ้นตามไปด้วย ดังนั้น
หัวหน้าต้องเข้าใจโครงสร้างของผลกำไร การบริหารงบประมาณ การคำนวณต้นทุน
และสัดส่วนตัวเลขทางการเงินที่สำคัญ ๆ อย่างเช่น ROI,
EBITDA, Profit Margin เป็นต้น
แม้ไม่ได้ทำงานที่เกี่ยวข้องกับตัวเลขโดยตรงก็ตาม
แต่อย่าลืมว่าท่านอยู่ในโลกของธุรกิจ การลงทุนต้องมีกำไร
5. การบริหารผลการทำงาน (Performance Management)
เนื้อหาส่วนใหญ่พูดถึงขั้นตอนการบริหาร 3 สเต็ป คือ
1. การกำหนดเป้าหมาย และแนวทางการทำงาน (Performance Planning)
2. การติดตามผลระหว่างทาง และการพัฒนาปรับปรุง (Performance Calibration & Coaching) และ
3. การประเมินผลงานปลายปี (Performance
Evalaution)
โดยทักษะที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ทักษะด้านการตั้งเป้าหมาย (Goal Setting) ทักษะในการให้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback)
ทักษะในการสื่อสาร (Communication) และทักษะการแก้ไขความขัดแย้ง
(Conflict Resolution) เป็นต้น
6. การคิดและวางแผนเชิงกลยุทธ์(Strategic Thinking &
Planning)
หัวหน้าส่วนใหญ่เติบโตมาจากพนักงานที่ทำงานเก่งและมีผลงานดี
ซึ่งส่วนมากมักมีทักษะในการทำงานระดับปฏิบัติการ (Operational
Level) แต่ขาดความสามารถในการคิดวิเคราะห์ และลงมือทำอย่างเป็นระบบ จึงทำให้มักมีคนกล่าวถึงหัวหน้าในภาพที่ไม่ค่อยดีว่า
หัวหน้าหลายคนเป็น "ผู้จัดการสันดานเสมียน"
เพราะคิดในระดับที่สูงขึ้นไม่เป็น
อันที่จริง
เรื่องทำนองนี้ "Dr.Laurence J. Peter" เคยเขียนไว้ในหนังสือชื่อ
The Peter Principle ว่า คนจำนวนไม่น้อยในองค์กรถูกเลื่อนขั้นปรับตำแหน่งไปอยู่ในจุดที่ตนเองมีความสามารถไม่ถึง
(Level of Incom-petence) หรือมีคุณสมบัติไม่ครบถ้วนตามตำแหน่งงานนั่นเอง
7. การนำและการบริหารการเปลี่ยนแปลง (Leading & Managing
Change)
สองคำนี้มีความแตกต่างกัน หัวหน้าที่มีทักษะในการนำการเปลี่ยนแปลง
(Leading Change) ได้ดี
คือคนที่สามารถมองเห็นโอกาสในการปรับและลุกขึ้นเปลี่ยนโดยไม่ต้องรอให้สั่งหรือสถานการณ์บังคับ
ส่วนหัวหน้าที่มีทักษะในการบริหารการเปลี่ยนแปลง
(Managing Chang) คือผู้ที่สามารถนำพากลุ่มก้าวข้ามการเปลี่ยนแปลง
และรับมือกับการต่อต้านและผลกระทบที่เกิดขึ้นระหว่างทางได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การเปลี่ยนแปลงแบบลองผิดลองถูกล้าสมัยเสียแล้ว ดังนั้น
หัวหน้ายุคนี้จึงต้องมีทักษะทั้ง 2 อย่างเป็นอาวุธประจำกายอีกชิ้นหนึ่งด้วย
8. ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ (Creativity)
เป็นเรื่องที่ถกเถียงกันมานานว่า สิ่งนี้เป็นทักษะที่สร้างได้
หรือเป็นที่ระลึกที่ติดมาตั้งแต่เกิดก็ตาม
ด้วยความก้าวหน้าทางวิทยาการกับการศึกษาลงลึกของผู้เชี่ยวชาญหลายคน ทำให้ระยะหลัง
ๆ มีหลักสูตรที่เกี่ยวข้องกับความคิดสร้างสรรค์เกิดขึ้นมากมาย ด้วย เป็นต้น แต่อย่าลืมว่าการเป็นเหมือนกบในกะลา
ก็ไม่อาจนำพาซึ่งความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ที่ดีให้เกิดขึ้นได้
9. การบริหารโครงการ (Project Management)
ทุกวันนี้งานที่ทำทุกอย่างมีลักษณะเป็นโครงการทั้งสิ้น
กล่าวคือมีเวลาเริ่ม และเวลาสิ้นสุดที่ชัดเจน ในอดีตการบริหารจัดการโครงการเหมาะกับวิศวกรหรือผู้ที่ทำงานเป็นผู้จัดการโครงการ
(Project Manager) เท่านั้น แต่ปัจจุบันทักษะนี้กลายเป็นสิ่งจำเป็นของหัวหน้างานและผู้จัดการทุกคน
หลักสูตรเกี่ยวกับการบริหารโครงการสำหรับหัวหน้างานควรเรียนเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้สามารถบรรลุผลสำเร็จตามงบประมาณและเวลาที่มีได้รวมทั้งเรียนเรื่องการแตกงานใหญ่ออกเป็นงานย่อยและกำหนดแผนผังการทำงานที่มีประสิทธิภาพเพื่อให้รู้ว่างานใดหากล่าช้าจะส่งผลให้งานทั้งหมดเสร็จไม่ทันเวลาไป
ซึ่งในหลักสูตรนี้ก็มีเครื่องมือที่เกี่ยวข้องอยู่หลายตัวที่หัวหน้าสามารถเลือกนำมาใช้ได้ตามความเหมาะสม
การเรียนรู้ทั้ง 9 หลักสูตรนี้ก็คงพอเหมาะในระดับหนึ่งแล้ว เพราะเมื่อหัวหน้าได้เรียนรู้และ ทำความเข้าใจ
อย่างถ่องแท้ และนำมาใช้อย่างจริงจังก็จะสามารถเป็นหัวหน้าได้ดี
เพราะมีคุณสมบัติครบถ้วนแบบที่ว่า เป็นหัวหน้าได้ทั้งในงานและนอกงาน
เลยทีเดียว
|
