จุดมุ่งหมายนั้นอยู่ที่ใด และ สำคัญไหม

                                ในชีวิตคนเรานั้น...  ตั้งแต่เราเกิดมาได้มีเรื่องราวต่างๆเกิดขึ้นกับคนเรามากมาย เราได้พบ ได้เห็นสิ่งแปลกใหม่อยู่ทุกวัน พบเจอคนหลากหลายประเภท บางครั้งเราตัดสินคนนั้นในใจ จากภาพภายนอก จากอากัปกิริยา การแต่งตัว สีหน้า คำพูดคำจา เป็นต้น หลายครั้งเราพบว่าสิ่งที่เราคิดนั้นถูกต้อง แต่เมื่อมองให้ลึกซึ้งจริงๆแล้ว บางครั้งเราก็ผิดพลาดได้อย่างมากมาย เพราะการที่คนเราจะทำสิ่งๆหนึ่งได้นั้น เราต่างมีเหตุผลเฉพาะตัว ดังนั้นเราจึงต้องทำความเข้าใจคนอื่น เข้าใจชีวิต เข้าใจโลก เพื่อเราจะมองภาพรวม วิถีและครรลองต่างๆ ได้อย่างลึกซึ้งกว่าที่เป็นอยู่ คำกล่าวที่ว่า “การที่เราจะเข้าใจใครได้นั้น แท้จริงแล้ว เราต้องเข้าใจความต้องการของตนเองเสียก่อน” นั้นให้ภาพที่ชัดเจนมากสำหรับข้าพเจ้า   เพราะว่ามนุษย์ที่แท้จริงนั้นเป็นสัตว์สังคม ดังนั้นไม่ว่าอย่างไรเราก็ต้องอยู่ร่วมกับผู้อื่น เราจึงต้องเรียนรู้ในอันที่จะปรับตัว ยืดหยุ่น พลิกแพลง เพื่อเราจะได้อยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข

                                การเรียนรู้คนจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจมากในความคิดของข้าพเจ้า เพราะเป็นศาสตร์ที่ต้องใช้ความอดทน ศิลปะ เหตุผล มุมมอง และอะไรหลายอย่างในตัวเดียวกัน  เพราะว่าคนเรานั้นต่างที่มา บางครั้งสิ่งที่เราทำที่คิดว่าดีแล้ว ก็อาจถูกใจใครบางคน แต่ก็อาจทำให้ใครหลายคนไม่พอใจก็ได้ เราจึงต้องใจกว้างและทำความเข้าใจในโลก ชีวิต และสังคมให้อย่างละเอียดและลึกซึ้ง เข้าในในเหตุกำเนิด สภาพที่แท้จริงของมนุษย์ เพราะประเด็นก็คือเราไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนความเป็นตัวเรา เพราะโลกก็ไม่มีใครที่สมบูรณ์พร้อม ไม่มีทางที่เราจะเป็นคนที่เป็นทีรัก เป็นที่ชื่นชอบของคนทุกคนได้หมด สิ่งที่เราต้องให้ความสำคัญควรจะอยู่ที่ว่าเรากระทำอย่างไร เราวางตัว และมีหลักการอย่างไรในชีวิต[1] ข้าพเจ้าจึงมักมีคำถามต่อตนเอง ต่อสังคม ต่อโลก และอยากรู้ อยากเข้าใจ อยากค้นพบ อยากมีมุมมองที่กว้างขึ้น อยากตอบคำถามในใจตนเองให้กระจ่างชัดกว่าที่เป็นอยู่ และ....ไม่รู้ว่าเหตุผลข้างต้นจะเกี่ยวอะไร หรือมีมูลบ้างหรือไม่  แต่นี่คือเหตุผลส่วนหนึ่งที่ข้าพเจ้ารักที่จะศึกษาปรัชญา  ซึ่งข้าพเจ้าเชื่อว่าเป็นศาสตร์แห่งการเข้าใจชีวิต เข้าใจสังคม และโลกอย่างแท้จริง ข้าพเจ้าไม่กล้าพูดได้ว่าปรัชญาคือชีวิตของข้าพเจ้า เพราะข้าพเจ้าไม่ได้รู้ศาสตร์นี้ลึกซึ้ง แต่ข้าพเจ้าเชื่อว่าปรัชญาคือชีวิต ชีวิตคือปรัชญา และปรัชญาคือส่วนหนึ่งของชีวิตข้าพเจ้า

                                ในปัจจุบัน บางทีโลกหมุนเร็วเท่าเดิม แต่อะไรในหลายอย่างในชีวิตนั้นดูจะเคลื่อนไหวและดำเนินไปอย่างรวดเร็ว  ผู้คนต่างแข่งขันในการทำสิ่งต่างๆ ความก้าวหน้าทางวิทยา ศาสตร์ทำให้อะไรหลายอย่างดูรวดเร็ว ฉับไว และตั้งแต่ที่อินเตอร์เน็ตเข้ามามีบทบาทกับชีวิตมนุษย์ ทุกอย่างดูง่ายดายเพียงแค่คลิกเดียวจริงๆ โลกเราแคบลง.....หลายคนบอกว่าใจคนเราล่ะแคบลงไปด้วยหรือเปล่า... ข้าพเจ้าคิดว่าคำถามปลายเปิดนี้ฟังดูน่าคิดมาก เพราะหากเราสังเกตจริงๆ คนเรามีน้ำใจให้กันน้อยจริงๆ ทุกสิ่งถูกกระแสของวัตถุนิยมเข้าครอบงำ มือถือแต่ละรุ่นเปลี่ยนและผลิตออกมาเยอะมาก จนแทบไม่รู้ว่ารุ่นอะไรเป็นรุ่นอะไร และไม่ใช่มีแค่ยี่ห้อเดียว มีหลายยี่ห้อ หลายผลิตภัณฑ์ ซึ่งต่างก็มีแผนการตลาดดึงดูดใจลูกค้าได้ดีเหลือเกิน จนบางครั้งเราก็ไม่รู้ว่าเราหลงกลเปลี่ยน เพราะเราอ้างถึงความใหม่ ความทันสมัย ความสวยงาม ตามกระแส หรือเพราะเรายังไม่รู้สึกพอกันแน่  บางครั้งหากใช้ช่วงชีวิตหนึ่งของเราปล่อยไปตามกระแสสังคม เราอาจจะมองไม่เห็นตัวเอง เราอาจตั้งคำถามบ่อยๆว่า แท้จริงแล้วเราเป็นใคร เราหวังอะไรกับคนอื่น กับสังคม เราควรทำอะไร และเราอยู่ไปเพื่อเป้าหมายอันใด หากเราค้นพบว่าคำถามเหล่านี้ยุ่งยาก และสับสนเกินไป หลายคนอาจเลือกที่จะไม่ใส่ใจ และหลงอยู่ในโลกแห่งความฉาบฉวยและโลกแห่งวัตถุนิยมต่อไป แต่หากเราได้ใส่ใจจริงๆ เราอาจค้นพบว่าชีวิตของเรานี้ มันอาจมีเรื่องบางเรื่อง อะไรบางอย่างที่มีความสำคัญและมีความหมาย มากกว่านั้น เราอาจมีค่ามากกว่าที่เราเป็นอยู่ ตามความเห็นของข้าพเจ้าปรัชญาจึงมาเติมเต็มในจุดนี้ จุดแห่งความว่างเปล่า จุดที่บางครั้งข้าพเจ้าก็ไม่รู้ว่าจะเรียกหรือให้คำนิยมว่าอะไร แต่ข้าพเจ้ารับรู้ว่าจุดนี้เองอาจทำให้ข้าพเจ้ามีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ไม่ใช่มนุษย์ที่เป็นเหมือนหุ่นยนต์ ที่สมองสั่งการ ทำงานได้ กินข้าวได้ พูดคุยได้ แต่ไม่ได้รู้สึกผูกพัน ไม่ได้รู้สึกลึกเข้าไปในจิตวิญญาณของการที่เรียกได้ว่าเป็นมนุษย์ ไม่ได้ซาบซึ้งในธรรมชาติ ไม่ได้มีทัศนคติที่ถูกต้องในการดำเนินชีวิต เพราะเข้าใจแต่การหาเงิน หาวัตถุมาครอบครองและคิดเอาว่าสิ่งเหล่านี้อาจทำให้เราพบกับความสงบสุขที่แท้จริงเข้าได้ในสักวัน ซึ่งข้าพเจ้าคิดว่าคงไม่มีวันนั้น เพราะหาปราศจากทัศนคติที่ถูกต้อง ไม่ว่ายิ่งใหญ่แค่ไหนมีอำนาจเพียงใด ก็ไม่รู้จะต้านทานกระแสสังคมได้นานสักเท่าไร และเราก็มิอาจบังคับให้สรรพสิ่งเป็นไปตามใจของตนได้เลย เมื่อนั้นที่เราไม่เข้าใจในความหมายของการมีชีวิตอยู่ ไม่เข้าใจว่าชีวิตจะมีอะไรมากกว่าที่เห็น เมื่อนั้นเราจะไม่มีวันสงบ เราจะรู้สึกสับสน ว้าวุ่นตั้งคำถามในเรื่องที่เราไม่เคยได้คำตอบเพราะเราอาจเพิ่งมาถามเอากับสิ่งเหล่านั้นเมื่อมันสายไปแล้ว เมื่อชีวิตที่ผ่านมาไม่เคยลึกซึ้ง และเราอาจรู้สึกได้เองว่าชีวิตเราช่างเหมือนหุ่นยนต์ที่ไร้ชีวิตเข้าไปทุกวันจริงๆ เราไร้ความหมายลงไปทุกวันๆ แล้วเราอาจลงเอยด้วยคำตอบที่ว่า ชีวิต...ไม่มีค่าแห่งการแสวงหาอะไรอีกต่อไป เพราะเราเอาแต่วิ่งตามสังคม วิ่งตามความต้องการจอมปลอมและกิเลสต่างๆที่แฝงอยู่ในมายาชีวิต จนเมื่อวันหนึ่งเราวิ่งไม่ทัน เพราะสังคมและโลกไม่ไม่เคยเปลี่ยนแปลงหรือคล้อยตามเรา เราต่างหากที่ต้องปรับและเข้าใจสังคมเองทุกครั้ง เมื่อนั้น... คนบางคนจึงท้อแท้ และเบื่อหน่าย และคนบางคนลงเอยด้วยการฆ่าตัวตาย...ข้าพเจ้าจึงมองเห็นว่า ปัญหาสังคมส่วนใหญ่ในทุกวันนี้ ส่วนหนึ่งนั้นก็เพราะเราไม่เข้าใจชีวิต เราไม่เข้าใจว่าเราเกิดมาทำไม (ซึ่งเป็นคำถามที่ถามกันบ่อย เห็นจนไม่อยากตอบ เพราะฟังดูน้ำเน่าและปรัชญาเกินไป ....จะมาถามอะไรแบบนี้อะไรกันนักหนา......เป็นอะไรมากรึเปล่าเนี่ย.....ค้นหาสัจธรรมอยู่รึไง.....ทำไมอยากบรรลุเหรอจ๊ะ....ปรัชญาเกินไปรึเปล่า...... เอาอะไรมากเหรอกับชีวิตเนี่ย....... ไม่สบายเปล่าเนี่ย...ถามอีกแล้ว...ถามแล้วได้อะไรเนี่ย เป็นต้น.........แต่ข้าพเจ้าก็เชื่อว่าเราต่างคงต้องมีบ้างที่เฝ้าแอบถามตนเองบ่อยครั้งว่าแท้จริง....เราให้คำตอบตนเองว่าอย่างไร)  แท้จริงแล้วเราแสวงหาอะไร เราอยู่ไปทำไม  ดังนั้นบ่อยครั้งที่เรารู้สึกเหนื่อยกับการวิ่งตามคนอื่น ตามสังคม เราจึงหยุด เรามักเริ่มคิดทบทวน จะค้นพบในที่สุดว่า..บางทีเราอาจไม่รู้ว่าชีวิตคืออะไร และตัวเราเองเป็นใคร  …

                   หลายครั้งเราก็ตกอยู่ในสถานการณ์ที่ต้องเลือกหรือทางแยกที่เราต้องตัดสินใจ บางครั้ง อาจเป็นความจริงที่ว่า ทุกสิ่งล้วนอยู่ภายใต้สถานการณ์มันจึงมีการควบคุม เราอยู่ภายใต้การควบคุมอะไรบางอย่าง ข้าพเจ้าเห็นด้วยกับมิลล์ ในเรื่องของการที่บอกว่ามนุษย์เรานั้นมีอิสระ แต่เป็นอิสระที่อยู่ในขอบเขตที่จำกัด การต้องตกอยู่ในภาวการณ์ตัดสินใจ ความกดดัน ทำให้ข้าพเจ้าเกิดคำถามในใจว่าแท้จริงแล้วคนเราเป็นอิสระจริงหรือไม่ ซึ่งการได้เรียนปรัชญา การอ่านหนังสือปรัชญา การตั้งคำถามและเฝ้าสังเกตสังคม ฯลฯ ได้ให้คำตอบบางอย่างบางข้อแก่ตัวข้าพเจ้าแล้ว

                                ข้าพเจ้าเชื่อว่าชีวิตที่ดี ที่มีคุณค่านั้น จำต้องผ่านประสบการณ์ ความล้มเหลว การลองผิดลองถูก เพราะชีวิตคือการเรียนรู้...ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องเป็นไปเพื่อการเรียนรู้อย่างมีสติ และเพราะเราไม่ได้อยู่บนโลกนี้เพียงคนเดียว นอกจากเราควรรู้ตัวว่าเรากำลังทำสิ่งไหน ตนเองกำลังหลงทางหรือไม่ เรายังสมควรดูด้วยว่าสิ่งที่เราทำนั้นเดือดร้อนคนอื่น เดือดร้อนครอบครัว เดือดร้อนสังคมไหม  บ่อยครั้งที่ข้าพเจ้าสับสน เป็นเพราะคนเราไม่รู้ว่าหนทางข้างหน้าจะเป็นเช่นไร เราไม่ได้มีเข็มทิศ หรือแผนที่ชีวิตให้เราล่วงหน้าว่าเราต้องเดินบนเส้นทางนั้นๆ  ผ่านสิ่งนั้นสิ่งนี้  หนทางในชีวิตก็มีทางมากมาย ให้เราเลือกเดิน บางหนทางไม่ได้มีทางลัด ไม่ได้มีสะพาน หรือไม่ได้มีป้ายบอกไว้  และทางหนทางก็ไม่ได้เป็นวงกลม วงเวียนหรือสามเหลี่ยมให้วน หรือเลี้ยวกลับมาที่เก่าได้ บางทีกว่าจะรู้ว่าเลือกผิด เราก็ขับรถอยู่ในเลนบังคับให้ต้องขึ้นสะพาน บังคับให้ขับตรงไปเรื่อยๆ  บังคับให้เลี้ยวขวา บังคับให้เลี้ยวซ้าย จนในที่สุดเราก็ห่างไกลจากจุดหมาย และหลงทางในที่สุด “การเลือก บางครั้งก็ดูเป็นการไม่เลือก และการไม่ได้เลือกบางครั้งก็ดูจะเป็นการเลือก” แต่ข้าพเจ้าเชื่อว่าในทุกทางหักพวงมาลัย เราก็เป็นคนขับอยู่ดี เราเป็นผู้กุมเหตุการณ์และความเป็นไปทั้งหมด ดังนั้นแม้บางครั้งเราตกอยู่ในสถานการณ์หรือภาวะกดดัน ข้าพเจ้าก็คิดว่าเราก็สมควรต้องเลือกอยู่ดี ฉะนั้นขอพียงเรามีสติ หากเรายังอยากถึงจุดหมาย ข้าพเจ้าเชื่อว่าเรายังคงเลือกได้ เพียงแต่อาจเสียเวลาเท่านั้น แต่ที่ลำบากก็คือเราต่างไม่รู้เลยว่าสิ่งที่เราเลือกไปนั้นจะดีหรือร้าย แต่เราต้องตัดสินใจ และรับผลของการกระทำนั้น ข้าพเจ้ายอมรับว่าช่วงเวลาแบบนั้นมันช่วยไม่ได้เลยที่การตัดสินใจจะแอบพกความกังวล และสับสนไว้ในใจ บางครั้งเป็นความ รู้สึกว่างเปล่า บางครั้งตั้งคำถาม และบ่อยครั้งเกิดการชั่งใจ  ทั้งนี้ทั้งนั้นเราต้องถามว่าปรัชญาในการดำรงชีวิตของเราคืออะไร หลักการอะไรที่เราเชื่อและยึดถือไว้อยู่ เราอยู่ในโลกแห่งความเปลี่ยนแปลง เราจึงต้องเข้าใจว่า ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนเปลี่ยนแปลงไปตามเงื่อนไขเหตุปัจจัย  ผลเกิดจากเหตุ ทุกสิ่งเป็นผลจากการกระทำ กระทำสิ่งใดย่อมได้รับสิ่งนั้น ทุกอย่างล้วนเป็นไปตามกฎแห่งกรรม นี่คือสัจธรรม “สรรพสิ่งทั้งหลายที่เวียนว่ายในวัฏฏะ จึงมี “วิถี” และ “วาระ” ของตัวเอง หากยังไม่ถึงวาระที่ถูกต้องทุกสิ่งทุกอย่างย่อมไม่แสดงผล ต่อเมื่อถึงวาระของมัน แม้ต่อต้านขัดขืนเพียงใด ก็มิอาจเปลี่ยนแปลงผลที่เกิดได้[2]” ข้าพเจ้าจึงเชื่อว่าความเชื่อเหล่านี้อาจเป็นทัศนคติที่ถูกต้องที่คนเราควรยึดเอาไว้ในใจ ข้าพเจ้าเชื่อว่า มนุษย์สามารถมีและใช้สติปัญญาสืบเสาะ ค้นคว้าเงื่อนไข เหตุปัจจัยทั้งหลาย ได้เอง ซึ่งนั่นทำให้เราแตกต่างจากสัตว์อย่างแท้จริงๆ

“เป้าหมายที่ได้จริง มิได้อยู่ที่แสวงหาคำตอบ หากแต่อยู่ที่การเปิดใจกว้างขบคิดไตร่ตรอง ประโยชน์ที่แท้จริงมิได้อยู่ที่ความถูกต้องแต่อยู่ที่การเรียนรู้ระหว่างกระบวนการคิดต่างหาก”