บทความนี้เขียนจากก้นบึ้งหัวใจของลูกชาวนาซึ่งโชคดีที่มีโอกาสเรียนวิชาเศรษฐศาสตร์ด้วยทุนของฝรั่งในต่างประเทศ  ย้อนไปเมื่อสมัยผมยังอยู่ในทุ่งนา พ่อสอนว่าเวลาจะทอดแหให้รอดูปลาผุดเสียก่อน  ถ้าปลาไม่ผุด หรือปลาที่ผุดขึ้นมาไม่ใช่ปลาชนิดที่แหของเราจะจับมันได้ อย่าทอดแหลงไปเพราะจะเสียแรงเปล่า  หลังไปเรียนวิชาเศรษฐศาสตร์กับฝรั่งจนค่อนข้างแตกฉาน ผมจึงรู้ว่าวิชาหาปลากับวิชาบางอย่างของฝรั่งไม่แตกต่างกัน  ฝรั่งสอนว่าเวลาจะทำอะไรให้ศึกษาความเป็นไปได้เสียก่อน  เมื่อผมย้อนกลับมาพิจารณาดูว่าเพราะอะไรชาวนาไทยเช่นพ่อแม่ของผมจึงยากจนเมื่อเทียบกับชาวนาชาวไร่ในเมืองฝรั่งก็พบว่า ก่อนปลูกข้าวพ่อแม่ไม่สามารถรู้ล่วงหน้าได้เลยว่าราคาข้าวจะเป็นเท่าไรในช่วงฤดูเก็บเกี่ยว  หากปีไหนราคาดี ปีนั้นเรามีรายได้พอจุนเจือ  หากปีไหนขายได้เกวียนละ 600 บาท ปีนั้นเราขาดแคลนมาก

โดยสรุปในด้านการทำนาพ่อแม่ของผมมิได้ยึดหลักทอดแหโดยดูปลาผุดเสียก่อน  การทำนาจึงเป็นเสมือนเล่นการพนันที่มีเดิมพันสูงมาก นั่นคือ ลงทุนด้วยชีวิต ทรัพย์สินและที่ทำกินโดยไม่รู้ว่าจะขายข้าวได้ในราคาใด ยังผลให้พวกเรายากจน  ผมไม่ได้โทษพ่อแม่ว่าโง่เง่าเนื่องจากโลกของเราในสมัยนั้นยังขาดทั้งความรู้ เทคโนโลยีและกลไกที่จะเอื้อให้ชาวไร่ชาวนาหลีกเลี่ยงการดำเนินชีวิตแบบติดการพนัน  หากท่านมีชีวิตอยู่มาถึงปัจจุบัน ผมเชื่อว่าท่านจะมีโอกาสใช้ความรู้ เทคโนโลยีและกลไกที่จะเอื้อให้ชาวนาชาวไร่รู้กำไรก่อนไถหว่านจนท่านหลุดพ้นจากวังวนของความยากจนแน่นอน

ประเด็นจึงอยู่ที่ว่าเพราะอะไรเกษตรกรไทยส่วนใหญ่จึงยังค่อนข้างยากจน?  คำตอบคือ พวกเขายังเข้าไม่ถึง ไม่เข้าใจ ไม่ใช้เทคโนโลยีร่วมสมัยและกลไกตลาดโลกที่เกษตรกรในประเทศก้าวหน้าใช้กัน  ส่วนรัฐบาลไทยก็ไม่ใส่ใจที่จะสนับสนุนพวกเขาอย่างจริงจัง  แต่ ณ วันนี้ เมืองไทยมีศักยภาพสำหรับที่จะพาชาวนาชาวไร่ให้หลุดพ้นจากวังวนของความยากจนแล้ว  ประเด็นจึงอยู่ที่ว่าพวกเขาและรัฐบาลจะเอาเรื่องที่ผมเสนอไปพิจารณาเพื่อหาทางออกหรือไม่

ในด้านความรู้ การวิจัยและพัฒนาก้าวหน้าไปมาก  ในสมัยก่อนปุ๋ยอินทรีย์คือขี้วัวขี้ควาย  สมัยนี้ปุ๋ยอินทรีย์มีประสิทธิภาพมากกว่าขี้วัวขี้ควายหลายเท่า  เกษตรกรในสมัยนี้มีความรู้เบื้องต้นในด้านการอ่านกันอย่างทั่วถึง ต่างกับในสมัยก่อนซึ่งส่วนใหญ่ยังอ่านหนังสือไม่ออกรวมทั้งแม่ของผมด้วย  นอกจากนั้น ในปัจจุบัน ชาวไร่ชาวนาสามารถเข้าถึงข่าวสารข้อมูลได้จากหลากหลายแหล่งต่างกับในสมัยที่ผมยังอยู่ในทุ่งนาซึ่งบ้านผมไม่มีวิทยุจนกระทั่งผมอายุ 20 ปี

เทคโนโลยีเอื้อให้เราทำอะไรต่อมิอะไรได้สารพัดอย่างรวมทั้งการเข้าถึงข้อมูลสารพัดจากทุกมุมโลก  โลกทั้งโลกได้กลายเป็นตลาดขนาดใหญ่เพียงหนึ่งเดียว  การซื้อขายสามารถทำได้ภายในพริบตาหากผู้ซื้อขายเข้าใจกลไกของตลาดโลก  เกษตรกรในประเทศก้าวหน้าสามารถทำได้  แต่เกษตรกรไทยยังไม่มีความรู้ความเข้าใจในเรื่องนี้  อย่าว่าแต่เกษตรกรเลย ในจำนวนคนไทยหลายสิบล้านคน อาจมีเพียงหยิบมือเดียวเท่านั้นที่มีความเข้าใจและสามารถใช้เทคโนโลยีใหม่ให้เกิดประโยชน์สูงสุดในการประกอบอาชีพ  การซื้อขายโดยใช้เทคโนโลยีร่วมสมัยเป็นเพียงเรื่องเดียว ยังมีเทคโนโลยีอีกมากมายที่เกษตรการไทยยังใช้ไม่เป็นรวมทั้งเทคโนโลยีที่ใช้ดาวเทียมนำทิศทางของรถไถเพื่อเอื้อให้พื้นดินเกิดประสิทธิภาพสูงสุด

สำหรับในด้านกลไกตลาด การปฏิบัติอาจมีความสลับซับซ้อนและขั้นตอนที่ต้องเรียนกันมากสักหน่อย  แต่หัวใจของกลไกอยู่ที่เมืองไทยมีตลาดซื้อขายล่วงหน้าสำหรับสินค้าเกษตรที่เชื่อมต่อกับตลาดในต่างประเทศทั่วโลกแล้ว  หากเกษตรกรไทยมีความเข้าใจก็จะสามารถกำหนดราคาขายที่ตนพอใจได้ก่อนที่จะลงมือไถหว่านเช่นเดียวกับเกษตรกรในต่างประเทศ  ในปัจจุบันนี้มีคนไทยกลุ่มหนึ่งซึ่งมีความรู้ความเข้าใจและได้ใช้ทั้งความรู้ร่วมสมัย กลไกตลาดโลกและเทคโนโลยีได้ผลดีจนมีรายได้ระดับมั่งคั่ง  คนไทยกลุ่มนี้มีผู้นำชื่อโฉลก พันธารักษ์ ซึ่งเป็นหัวจักรของ chaloke.com (http://www.chaloke.com)

สิ่งที่ควรทำให้คนไทยรู้สึกยินดีเป็นที่สุดคือ คุณโฉลกและคณะได้ให้คำมั่นสัญญาว่า จะใช้ความรู้ความเข้าใจเพื่อช่วยเกษตรกรไทยให้ก้าวพ้นวังวนของความยากจนให้ได้  พวกเขาได้ลงทุนทำไร่ตัวอย่างในถิ่นทุรกันดารที่อำเภอด่านขุนทดที่เราอาจเข้าเยี่ยมชมได้  ไร่นั้นมีการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้มาจากการวิจัยจนได้ผลแล้วด้วย  หากมีที่ดินผืนใหญ่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นของกรมป่าไม้ ของทหาร ของส่วนราชการอื่น หรือของเกษตรกรที่รวมตัวกัน คุณโฉลกและคณะยินดีจะออกไปทำตัวอย่างให้ดูโดยวิธี “รู้กำไรก่อนไถหว่าน” ผ่านการใช้กลไกตลาดล่วงหน้าซึ่งเอื้อให้พวกเขากำหนดราคาที่พอใจได้ก่อนลงมือไถหว่าน  ในฐานะลูกชาวนาซึ่งตีฝ่าวังวนของความยากจนออกมาได้ ผมมองว่าเรื่องนี้นับเป็นนิมิตอันแสนดีของสังคมไทยที่ชาวไร่ชาวนาจะสามารถตีฝ่าออกมาจากวังวนของความยากจนได้โดยไม่ต้องใช้ชีวิตแบบผู้ติดการพนันกันอีก

อนึ่ง ขอเรียนว่า คุณโฉลกมิได้ให้คำมั่นสัญญาแก่ผม หากได้ให้แก่ตัวเองเนื่องจากมีความตั้งใจจะช่วยเกษตรกรไทยเพื่อถวายเป็นพระราชกุศลพร้อมกับทดแทนคุณของแผ่นดิน  เขารู้สึกสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นพิเศษเนื่องจากเคยได้เป็นข้ารับใช้ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่เป็นเวลากว่า 20 ปีและได้เรียนรู้เรื่องเศรษฐกิจพอเพียงมาโดยตรง  คุณโฉลกและคณะได้เดินสายออกไปพบเกษตรกรและผู้ที่อาจมีบทบาทในการนำแนวคิดเรื่อง “รู้กำไรก่อนไถหว่าน” ไปสู่การปฏิบัติอย่างจริงจังมาหลายครั้งแล้ว  ทั้งที่คนกลุ่มนี้ต้องการจะให้ความรู้ความเข้าใจแก่สังคมไทยโดยไม่คิดค่าตอบแทน แต่งานคืบหน้าไปอย่างเชื่องช้าเกินความคาดหมาย  ผมจึงมองว่าถึงเวลาที่พวกเขาจะมีโอกาสได้เสนอแนวคิดต่อรัฐบาลโดยตรง  สังคมไทยจะโชคดีหากนายกรัฐมนตรี รองนายกฯ ฝ่ายเศรษฐกิจ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง กระทรวงเกษตรและกระทรวงกลาโหมจะรับฟังข้อเสนอของคุณโฉลกและคณะในเร็ววัน และหากเป็นไปได้หาโอกาสไปดูไร่ตัวอย่างของเขาที่ด่านขุดทด หรือจะให้พวกเขาทำไร่ตัวอย่างขึ้นมาใหม่ในที่ดินของรัฐ พวกเขาก็ยินดี